De reis en de eerste weken

Er zijn alweer drie weken voorbij... hoog tijd voor een verslag dus, maar waar te beginnen?
Mijn reis naar Lusaka verliep zonder grote moeilijkheden. Onderweg heb ik een hoop medereizigers gesproken en me dus zeker niet verveeld.
En daar stond ik dan, bij de uitgang van het vliegveld in de hoofdstad van Zambia, vol goede moed, wachtend op iemand met de juiste achternaam. Na een uur ben ik toch maar dollars gaan wisselen voor kwacha en drie telefoontjes en twee uur later kon ik gelukkig vertrekken in de richting van het JMTUC waar de Rev. me kwam ophalen. Hij bracht me naar een guesthouse en de volgende dag naar de bushalte. (De rit door Lusaka was trouwens al een belevenis op zich. Overal lopen mensen langs de weg, overal worden spullen verkocht, genoeg te zien dus.)

Bij de bus ontmoette ik Humphrey, een automonteur werkend voor Nyanje Mission Hospital, met wie ik samen zou reizen. De zeven uur durende busreis kostte slechts 115.000 kwacha wat neerkomt op zo’n 20 euro, dus dat viel reuze mee. En zo vertrok ik (tenminste, zodra de buschauffeur vond dat de bus wel vol genoeg was), richting Nyanje, 400 km ten oosten van Lusaka.
De tijd in de bus heb ik vooral besteed aan foto’s maken van de omgeving (veel groen met af en toe een paar hutjes) en kletsen met mijn reisgenoot. In Nyanje wordt door the locals Nyanja gesproken, dus leerde Humphrey mij alvast de basiswoordjes. Daarnaast was er natuurlijk een eindeloos aantal leuke feitjes te vertellen over Zambia en Nederland (‘Snow? Can you eat that?’).
Om 18.30 kwamen we aan in Sinda waar we met een auto van het ziekenhuis werden opgehaald. At the hospital compound (Nederlands wordt met de dag moeilijker) werd ik vriendelijk ontvangen door de dokter en de hospital administrator.

Jullie hadden trouwens al begrepen dat dit een lang verhaal wordt? Mooi zo :)

Hier in Nyanje, deel ik een huis met drie jonge ziekenhuismedewerkers die gelukkig alledrie goed Engels spreken (met een zwaar accent weliswaar). We hebben geen warm water of koelkast maar wel onze eigen citroenboom en toch vrij regelmatig elektriciteit. Je raakt snel genoeg gewend aan douchen met koud water en op dag twee zie je de beestjes al nauwelijks meer, maar de slaap- en eetgewoonten kostten me wat meer moeite. De mensen hier gaan om 20.00 naar bed en staan op om 06.00 (donker = slapen). Ook is het gebruikelijk om elke middag en elke avond een volledige en uitgebreide warme maaltijd naar binnen te werken. Op het eerste punt heb ik me inmiddels al redelijk aangepast, het tweede...tja

Goed, over naar mijn ziekenhuiservaringen. De eerste week heb ik meegelopen op the OPD (Out Patient Department), waar de screening plaatsvindt. De clinical officer vraagt kort naar de klachten van de patient en schrijft dan medicijnen voor of stuurt ze naar het lab. Zo worden er honderden patienten gezien op 1 dag, aan de lopende band. Na een halve week zat ik naast de clinical officer en ontving ik al mijn eigen patienten (met een zuster als tolk en de c.o. om mee te overleggen).
Veel voorgeschreven medicijnen zijn: antimalaria, antibiotica en pijnstillers. De meeste patienten (vooral kinderen) komen met klachten veroorzaakt door malaria, bacteriele infecties, uitdroging of ondervoeding. De eerste week was erg nuttig voor mij. Het gaf me de gelegenheid kennis te maken met de veel voorkomende problemen hier en de behandelmogelijkheden.

Afgelopen week heb ik meegelopen op de kinderafdeling. In het begin was dat nogal een uitdaging want veel kinderen waren doodsbang voor mij of werden extreem verlegen als ik ze aansprak. Met mijn haar- en huidskleur val ik nogal op hier, maar inmiddels zijn de mensen al redelijk aan me gewend, komen de kinderen elke dag touwtje springen en wordt ik alleen nog maar nagestaard buiten het ziekenhuisterrein. Op de eerste dag op children’s ward heb ik meteen al een meningitis vast kunnen stellen, wat vrij stoer was want de zusters dachten dat het om malaria ging en konden niet ontdekken waarom het kind niet beter werd (en de dokter was die dag niet aanwezig).

Dinsdag heb ik meegeholpen vaccinaties uitdelen aan kinderen in kleine dorpjes een half uur hier vandaan. Echt een prachtige ervaring, alleen de tour daar naartoe al. Net een wilde achtbaanrit maar dan met van alles te zien onderweg. Om de varkens, koeien, kippen en geiten heen, tussen de hutjes door, zoveel mogelijk de grote hobbels in de weg ontwijkend...geweldig! (En dan kom je, na driekwartier flink heen en weer geschud te zijn, een eenzaam maar vrolijk gekleurd bordje tegen met: ‘bumps ahead’, briljant.) Op de terugweg kun je overal kookvuurtjes zien branden wat misschien niet zo effectief is als lantaarnpalen maar toch echt een mooier uitzicht geeft.

Afgelopen donderdag was voor mij de zwaarste dag. Er werd een jongetje van 1,5 jaar binnengebracht op de kinderafdeling. Hij was van een ossenwagen gevallen en alles wees op een schedelbasisfractuur. En wat kun je dan, zonder CT, zonder beademingshulpmiddelen, met een beperkte selectie medicijnen? We hebben nog een infuus aangelegd en hem eenmaal succesvol gereanimeerd maar na 45 minuten overleed hij. Wekelijkse kost voor de staf hier, maar voor mij natuurlijk niet.

Vrijdag ben ik meegeweest met de ‘Mobile ART Clinic’ en heb ik de screening van HIV-patienten uitgevoerd waarna medicijnen werden uitgedeeld. Ik spreek inmiddels genoeg woorden Nyanja om de simpele consulten zelf te doen (ik leer elke dag bij) en de patienten vinden het prachtig.

Komende week zal ik op de adult ward rondlopen en daarna op de maternity ward. Ik ben benieuwd wat ik daar allemaal ga meemaken.

Mijn vrije tijd wordt natuurlijk ook zeker niet verspild. Met z’n vieren zijn we na het werk druk met wassen, koken, zingen, mens-erger-je-niet spelen, bergwandelingen maken en het dorp bezoeken. Ik heb inmiddels geleerd hoe je Nsima (pronounce Nshima) maakt (sort of thick porridge, dagelijkse maaltijd), wat je moet dan als je een hyena tegenkomt, hoe je slangenbeten voorkomt en nog veel meer handige weetjes. Ook ben ik al helemaal gewend aan de bijzondere manier van groeten hier, aan het feit dat een afspraak om 14h betekent dat de persoon komt opdagen rond 16h en aan het geluid dat de twee gekko’s op mijn kamer ’s nachts maken als ze op muggenjacht gaan.
Tegenover ons wonen nu tijdelijk negen student-nurses met wie ik veel omga. Volgende week reis ik met hun mee naar Katete om het tweedelijns-ziekenhuis St. Francis te bezoeken (en mijn visum te verlengen). De week daarna gaan we de grote markt in Chipatta bezoeken en ik ben druk bezig met het plannen van een weekendtrip naar Mfue National Park. Genoeg te beleven dus!

Oh, als echte Hollander moet ik natuurlijk niet vergeten nog even een opmerking te maken over het weer. Het is hier volop winter, wat betekent dat het nog steeds veel te warm is om in de zon te lopen en je ‘s avonds misschien een keer een vest aantrekt (en met je bedoel ik ik, want de mensen hier dragen de hele dag truien en mutsen).

Er is zoveel meer te vertellen maar ik kan het nooit allemaal hier beschrijven. Het komt er in ieder geval op neer dat ik elke dag weer nieuwe, bijzondere, mooie dingen zie en leer over de gezondheidszorg in de tropen maar ook vooral over het dagelijks leven en de gewoonten in Zambia.

Ik ga proberen jullie over twee weken weer meer te vertellen. Elektriciteit is echter schaars op het moment, laat staan internet.

Tizao nana :)

PS Nog gefeliciteerd aan alle mensen wiens verjaardag ik heb gemist!